| Serce |
 |
 |
 |
| sobota, 11 września 2010 11:23 |
|
<!-- @page { size: 21cm 29.7cm; margin: 2cm } P { margin-bottom: 0.21cm } A:link { color: #000080; so-language: zxx; text-decoration: underline } --> Serce to najbardziej „zapracowany” narz?d naszego cia?a. Tekst: Magdalena Gajda Konsultacja: lek. med. Robert Drozdowski, internista z Kliniki Chorób Wewn?trznych Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawie ?ród?o: ?yjmy d?u?ej http://www.medigo.pl/
Odwied? portal http://www.medonet.pl/asystent-zdrowia,index,index.html
Nie ?pi, nie odpoczywa, nie mo?e wybra? si? na urlop. To za jego spraw? w naszym organizmie wci?? kr??y krew zaopatruj?ca w ?yciodajne sk?adniki wszystkie organy. Jeden cykl pracy serca sk?ada si? z dwóch faz. Gdy serce jest w ca?o?ci wype?nione krwi?, rozpoczyna si? pierwsza z nich, czyli skurcz. Przedsionki serca kurcz? si?, aby krew maksymalnie wype?ni?a komory. Zastawki przedsionkowo-komorowe zamykaj? si?, aby uniemo?liwi? wycofanie si? krwi. Daj? przy tym zjawisko os?uchowe nazywane pierwszym tonem serca. Po skurczu przedsionków dochodzi do skurczu komór i przepchni?cia krwi do aorty (kr??enie du?e, lewe) oraz do pnia p?ucnego (kr??enie ma?e, prawe). Jednocze?nie zamykaj? si? zastawki aorty i pnia p?ucnego, nie dopuszczaj?c do wycofania si? krwi, a zjawisko ods?uchowe, które towarzyszy temu procesowi, nazywane jest drugim tonem serca. Wówczas rozpoczyna si? rozkurcz, czyli druga faza cyklu pracy serca, podczas której krew nap?ywa z ?y? (g?ówna górna i dolna) do obu przedsionków i komór. Kiedy serce znowu zostanie ni? maksymalnie wype?nione, dojdzie do kolejnego skurczu itd. W normalnych warunkach zdrowe serce pracuje z cz?stotliwo?ci? od 60 do 80 cykli na minut?. Nieustanne wahania Aby krew w czasie skurczu dobrze wype?ni?a wszystkie naczynia, a w czasie rozkurczu wróci?a do serca, musi by? z niego wyrzucana z odpowiedni? si??. Podczas ka?dego takiego cyklu krew musi zatem napiera? na delikatne ?ciany naczy? pod okre?lonym ci?nieniem – nazywanym po prostu ci?nieniem t?tniczym. W czasie skurczu serca ci?nienie narasta, a podczas rozkurczu maleje.
Ta w?a?ciwo?? uk?adu sercowo-naczyniowego sprawia, ?e mamy do czynienia z dwoma rodzajami ci?nienia: skurczowym, okre?lanym potocznie jako „górne”, oraz rozkurczowym, czyli „dolnym”. Optymalne ci?nienie t?tnicze u zdrowego doros?ego cz?owieka wynosi: RR=120/80 mmHg. W zapisie tym „RR” jest skrótem od nazwiska: Scypiona Riva-Rocci, w?oskiego uczonego, który w 1898 r. jako pierwszy skonstruowa? aparat do mierzenia ci?nienia – manometr, „120” to warto?? ci?nienia skurczowego, „80” – warto?? ci?nienia rozkurczowego, a „mmHg” to jednostka pomiaru ci?nienia, czyli milimetry s?upa rt?ci. Ci?nienie krwi podlega ci?g?ym zmianom – naturalnym lub chorobowym. W d?u?szym wymiarze czasu jego warto?? pozostaje w ?cis?ym zwi?zku z naszym wiekiem. Wzrasta ono w miar? dojrzewania organizmu i rozwoju jego funkcji. U doros?ych za ci?nienie prawid?owe uznaje si? 120-129/80-84 mmHg.
Warto?? ci?nienia zale?na te? jest od pory doby, aktywno?ci fizycznej, spo?ytego jedzenia i u?ywek, a nawet naszego stanu emocjonalnego i warunków biometeorologicznych. Ci?nienie wzrasta w ci?gu dnia, w trakcie wysi?ku, po wypiciu kawy, gdy odczuwamy stres, a tak?e podczas s?onecznego wy?u. Obni?a si? za? w nocy, w trakcie odpoczynku, gdy jeste?my najedzeni i zrelaksowani i podczas deszczowych, ni?owych dni.
Wzrost ci?nienia t?tniczego ponad optymaln? norm? uznawany jest za chorob? – nadci?nienie t?tnicze. Do jej zdiagnozowania upowa?niaj? kilkakrotne pomiary, które wykazuj? warto?? wy?sz? ni? 140/90 mmHg – takie wskazanie oznacza pocz?tek nadci?nienia. U osób, które s? zagro?one wyst?pieniem chorób uk?adu sercowo-naczyniowego, ju? na nie cierpi? b?d? przeby?y zawa?, udar mózgu lub maj? cukrzyc?, nadci?nienie diagnozowane jest ju? przy powtarzaj?cej si? w pomiarach warto?ci wi?kszej ni? 130/80 mmHg. U 95% wszystkich chorych, u których wykryto nadci?nienie, ma ono charakter pierwotny (samoistny), a jego przyczyny nie s? ostatecznie wyja?nione. U pozosta?ych 5% mamy do czynienia z nadci?nieniem t?tniczym wtórnym, które jest objawem okre?lonej choroby, np. nerek lub gruczo?ów wydzielania wewn?trznego. Je?li b?dzie ona odpowiednio leczona, prawid?owe warto?ci ci?nienia mog? zosta? przywrócone. Leczenie pierwotnego nadci?nienia trwa przez ca?e ?ycie. Nowy wska?nik U ka?dego, niezale?nie od p?ci, do 50.- 60. r.?. zarówno ci?nienie skurczowe (górne), jak rozkurczowe (dolne) wzrastaj? równolegle, ale w kolejnych dekadach to pierwsze ro?nie, a drugie maleje. Ró?nic? mi?dzy tymi warto?ciami okre?la si? terminem ci?nienie t?tna. Optymalna warto?? ci?nienia t?tna u zdrowej doros?ej osoby wynosi 40-60 mmHg – przy ci?nieniu skurczowym w granicach 120-140 mmHg i rozkurczowym – 80-90 mmHg. O wysokim ci?nieniu t?tna mówimy wtedy, gdy przyjmuje ono warto?? powy?ej 63 mmHg. G?ówn? przyczyn? wzrostu ci?nienia t?tna jest post?puj?ca z wiekiem sztywno?? oraz zgrubienie ?cian t?tnic – g?ównie aorty, która odprowadza krew z serca i t?tnicy szyjnej. Proces ten nazywany jest stwardnieniem t?tnic (arteriosclerosis). Zdrowe t?tnice przypominaj? elastyczne rurki. Dzi?ki tej w?a?ciwo?ci mog? rozszerza? si? o ok. 10% pod wp?ywem naporu krwi toczonej w skurczu serca i utworzy? tzw. sekundowy rezerwuar t?tniczy, który w czasie rozkurczu zapewnia ci?g?o?? przep?ywu krwi do tkanek. Sprawcami tej elastyczno?ci s? spr??yste w?ókna elastyny, które wprawdzie charakteryzuj? si? du?? wytrzyma?o?ci?, ale po 60. r.?. i one zaczynaj? wykazywa? oznaki degeneracji. Na sztywnienie t?tnic wp?ywa tak?e przewlek?a choroba nadci?nieniowa oraz mia?d?yca.
Elastyczno?? t?tnic i ich zdolno?? do „wybrzuszania si?” przy skurczu serca wp?ywaj? na zmniejszenie ci?nienia krwi toczonej do tkanek. T?tnice usztywnione i zw??one zmuszaj? zatem serce do wi?kszego wysi?ku, aby przetoczy?o ono tyle samo krwi, w takim samym czasie, kiedy t?tnice by?y bardziej spr??yste. Aby sprosta? temu wymaganiu, serce musi „wypu?ci?” krew pod wi?kszym ci?nieniem. Im sztywniejsze s? du?e naczynia t?tnicze, tym wi?kszy jest wzrost ci?nienia skurczowego, a w efekcie i ci?nienie t?tna. Ci?nienie t?tna mo?e te? wzrosn?? przy ci??kiej niedokrwisto?ci (anemii), nadczynno?ci tarczycy lub przy chorobach zastawki aorty. Wiarygodny pomiar
Jak prowadzi? dzienniczek?
Dzienniczek nadci?nieniowy to rodzaj medycznego pami?tnika, który s?u?y do diagnostyki choroby nadci?nieniowej. Dzi?ki niemu mo?liwe jest te? ustalenie warto?ci ci?nienia t?tna. W odpowiednich rubrykach pacjent notuje: dat? i godzin? pomiaru ci?nienia, jego warto??, a tak?e te czynniki, które zdaniem badanego mog?y wp?yn?? na wynik – np. stres, ilo?? wypitej kawy lub innego napoju z kofein?, przyj?te leki, lub choroba. Szczególnie skrupulatnie notujemy w nim informacje dotycz?ce zawrotów g?owy – ich cz?sto?? i okoliczno?ci wyst?pienia. W pierwszym okresie diagnostyki pomiary powinny by? wykonywane kilka razy dziennie – rano po przebudzeniu, w pracy, po posi?ku, po wysi?ku fizycznym, przed przyj?ciem leków i kilka godzin po ich za?yciu, aby sprawdzi? jak zmieniaj? si? warto?ci ci?nienia t?tniczego w ci?gu dnia. W kolejnej fazie wystarcz? ju? dwa pomiary dziennie oraz w takich sytuacjach, kiedy pacjent czuje, ?e jest mu s?abo.
Rozpoznanie choroby nadci?nieniowej umo?liwia pomiar ci?nienia t?tniczego. U?ywa si? do tego celu ró?nego rodzaju aparatów – spr??ynowych lub elektronicznych. Sk?adaj? si? one z mankietu wype?nionego gumow? poduszk? i po??czonego przez gumow? rurk? z równie? gumow? pompk? w kszta?cie gruszki. Uk?ad ten ??czy si? ze spr??ynowym manometrem wskazuj?cym ci?nienie na zegarze lub te? z czytnikiem elektronicznym. Po napompowaniu mankietu na ramieniu pacjenta lekarz lub piel?gniarka przyk?adaj? stetoskop tu? nad t?tnic? ?okciow?. Potem z mankietu powoli wypuszczane jest powietrze, a osoba prowadz?ca badanie ws?uchuje si? w tony fali t?tna. Pierwsze s?yszalne tony odpowiadaj? warto?ci skurczowej ci?nienia, a warto?? rozkurczowa okre?lana jest w momencie ich ca?kowitego wyga?ni?cia. Przeprowadzaj?c pomiar ci?nienia, trzeba przestrzega? kilku zasad. Zanim zmierzymy ci?nienie, odpocznijmy wi?c przez kilka minut i wyciszmy organizm. Warto tak?e, aby?my powstrzymali si? od picia kawy i palenia tytoniu. Pomiar wykonujemy w pozycji siedz?cej lub le??cej. Mankiet aparatu musi by? dostosowany do rozmiaru naszego ramienia. Zbyt gruby spowoduje zani?enie warto?ci ci?nienia, a za ma?y – podwy?szy je. Mankiet zak?adamy na go?e cia?o, w odleg?o?ci 2-3 cm od stawu ?okciowego – zwykle na lewej r?ce. Rami? nale?y u?o?y? tak, aby mankiet znalaz? si? na wysoko?ci serca. Je?li mierzymy ci?nienie aparatem nadgarstkowym – r?k? z na?o?onym urz?dzeniem przyk?adamy do serca.
W diagnostyce choroby nadci?nieniowej stosuje si? te? specjalistyczne manometry, które umo?liwiaj? pomiar i monitorowanie ci?nienia przez ca?? dob?. Ich oprogramowanie pozwala na rejestracj? warto?ci ci?nienia w krótkich odst?pach czasu, a niewielki rozmiar umo?liwia przeprowadzenie badania w czasie normalnej, codziennej aktywno?ci chorego. Gimnastykuj t?tnice
Wysokie ci?nienie t?tna prowadzi do przerostu mi??nia sercowego i przyczynia si? do wysokiej ?miertelno?ci – zw?aszcza u pa? po 55. r.?. – w?a?nie z powodu z?ej pracy tego narz?du. Wysokie ci?nienie t?tna traktowane jest wi?c jako zwiastun licznych powik?a? sercowo-naczyniowych, a zw?aszcza udarów mózgu i zawa?ów serca. I to bez wzgl?du na to, czy u pacjenta wcze?niej ju? zdiagnozowano nadci?nienie, czy te? nie. Podwy?szone ci?nienie t?tna jest te? istotnym wska?nikiem zagro?enia chorob? nadci?nieniow?.
Aby obni?y? ci?nienie t?tna trzeba, zmniejszy? sztywno?? t?tnic. Niestety, do tej pory nie wynaleziono jednego uniwersalnego leku, który poprawi?by elastyczno?? t?tnic u wszystkich pacjentów. Tego typu terapie stosuje si? indywidualnie. Z dotychczasowych bada? wynika, ?e najlepsze efekty daj? stosowane d?ugotrwale leki hipotensyjne, czyli obni?aj?ce ci?nienie t?tnicze krwi, a tak?e beta-blokery, które zwalniaj? czynno?? serca.
Niebagatelne znaczenie dla kondycji naczy? krwiono?nych ma aktywno?? fizyczna. Na zmniejszenie sztywno?ci naczy? oraz wzmocnienie wytrzyma?o?ci ich ?cian doskonale wp?ywa aerobic, jazda na rowerze i p?ywanie.
Klasyfikacja ci?nienia t?tniczego wg Polskiego Towarzystwa Nadci?nienia T?tniczego*
Ci?nienie optymalne: skurczowe <120 (mmHg); rozkurczowe <80 (mmHg)
Ci?nienie prawid?owe: skurczowe 120-129 (mmHg); rozkurczowe 80-84 (mmHg)
Ci?nienie wysokie prawid?owe: skurczowe 130-139 (mmHg); rozkurczowe 85-89 (mmHg)
Nadci?nienie stopie? 1 – ?agodne: skurczowe 140-159; rozkurczowe 90-99 (mmHg)
Nadci?nienie stopie? 2 – umiarkowane: skurczowe 160-179 (mmHg); rozkurczowe 100-109 (mmHg)
Nadci?nienie stopie? 3 – ci??kie: skurczowe ?180 (mmHg); rozkurczowe ?110 (mmHg)
Nadci?nienie izolowane skurczowe: skurczowe ?140 (mmHg); rozkurczowe <90 (mmHg)
Nadci?nienie izolowane rozkurczowe: skurczowe <140 (mmHg); rozkurczowe ?90 (mmHg)
*dotyczy osób, które nie przyjmuj? leków na nadci?nienie
Tekst: Magdalena Gajda
Konsultacja: lek. med. Robert Drozdowski, internista z Kliniki Chorób Wewn?trznych Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawie
?ród?o: ?yjmy d?u?ej http://www.medigo.pl/
http://www.medonet.pl/asystent-zdrowia,index,index.html
http://infokolej.pl/viewtopic.php?t=10265 http://www.sitkol.pl/start
|
Stat
Użytkowników : 4317Artykułów : 520
Zasoby : 6